Za nieruchomości wywłaszczone na rzecz Skarbu Państwa, ich właścicielom lub spadkobiercom ówczesnych właścicieli należy się odszkodowanie, jeśli organ nie jest w stanie potwierdzić, że w dacie wywłaszczenia odszkodowanie zostało wypłacone.
Taka konkluzja wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 4 lipca 2018 roku (II SA/Gd 277/18).
Stan faktyczny sprawy
W analizowanej sprawie doszło do wywłaszczenia ok. 1,5 ha gruntów, przeznaczonych pod zabudowę, wywłaszczenia dokonano w latach 80’ w oparciu o przepisy ustawy z dnia 6 lipca 1972 roku o terenach budownictwa jednorodzinnego i zagrodowego oraz podziale nieruchomości w miastach i osiedlach.
W myśl przepisów powołanej ustawy do wywłaszczenia dochodziło z mocy samego prawa, tj. bez wydawania jakiejkolwiek decyzji administracyjnej, po upływie 2 miesięcy od wejścia w życie uchwały (a później zarządzenia) o ustaleniu terenu budowlanego, ogłaszanej w dzienniku urzędowym wojewódzkiej rady narodowej.
Ustawa przewidywała wypłatę odszkodowania za przejęte nieruchomości i tryb w jakim winno ono zostać ustalone.
W okolicznościach sprawy fakt wywłaszczenia nie pozostawiał wątpliwości, natomiast sporna była kwestia tego czy właściciele otrzymali należne im odszkodowanie.
Sprawę dodatkowo komplikował fakt, iż ustalone zostało, że po dokonanym wywłaszczeniu sporządzony został elaborat (odpowiednik dzisiejszego operatu) ustalający wysokość należnego odszkodowania, nadto przesłuchiwani w sprawie świadkowie (głównie urzędnicy sprawujący swoje funkcje w okresie, w którym doszło do wywłaszczenia) w zasadzie jednomyślnie wyrażali przekonanie, że do wypłaty odszkodowania dojść „musiało”, choć żaden z nich nie wskazał dowodu na to, że wypłata faktycznie nastąpiła.
Wynagrodzenie za wywłaszczenie – sam operat to za mało do uznania, że zostało wypłacone
W tak ustalonym stanie faktycznym organ I instancji wydał decyzję o odmowie ustalenia odszkodowania.
Decyzja ta, po jej zaskarżeniu przez wnioskodawców została uchylona przez Wojewodę Pomorskiego a postępowanie umorzono ze względu na jego bezprzedmiotowość.
Bazując na opisanych wyżej okolicznościach Wojewoda doszedł do wniosku, że skoro Wnioskodawcy nie byli w stanie udowodnić, że do wypłaty odszkodowania nie doszło (konsekwentnie twierdzili, że nic im nie wiadomo na temat tego by odszkodowanie wypłacono) to brak jest podstaw do jego ustalenia.
Decyzja Wojewody została zaskarżona do Sądu Administracyjnego, który w cytowanym orzeczeniu uznał racje skarżących.
Sąd wyjaśnił, że niezastosowanie art. 129 ust. 5 pkt 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami do stanów faktycznych zaistniałych przed 1 stycznia 1998 r., a więc przed datą jej wejścia w życie, stałoby w sprzeczności z konstytucyjną zasadą ochrony własności oraz gwarantującą prawo do odszkodowania w przypadku wywłaszczenia.
WSA pouczył o konieczności przeprowadzenia rzetelnego postępowania dowodowego, przede wszystkim ustalenia tego, w jaki sposób dokumentowane były wypłaty odszkodowań innym wywłaszczonym na podstawie zarządzenia z 1983 r.
W szczególności organ powinien skupić się na ustaleniu, czy wraz z zarządzeniem został sporządzony „wykaz odszkodowań za grunty przejęte”. To kluczowa część orzeczenia, która to na organ przerzuca ciężar dowodu, czy odszkodowanie zostało czy też nie zapłacone.
Co prawda sprawa została zwrócona do ponownego rozpoznania, tym niemniej z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, iż Wojewódzki Sąd Administracyjny stoi na stanowisku, iż rolą organu jest ustalenie, w oparciu o należycie zebrany materiał dowodowy, czy do wypłaty (a nie tylko ustalenia) odszkodowania doszło.
W sytuacji gdy organ nie jest w stanie tego faktu potwierdzić ponad wszelką wątpliwość, aktualnie złożony wniosek o ustalenie i wypłatę odszkodowania będzie uzasadniony.
Wskazany wyrok potwierdza, iż ilekroć brak jest jednoznacznych dowodów potwierdzających wypłatę odszkodowania z tytułu dokonanego w latach ubiegłych wywłaszczenia, warto wystąpić z wnioskiem o jego ustalenie i wypłatę, zgodnie z aktualnie obowiązującym przepisem art. 129 ust. 5 pkt 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Rafał Dybka
adwokat
Zdjęcie: Karolina Grabowska
***
Lokal mały, ale na wyłączność
Kawalerka do 20 metrów kwadratowych. Nietrudno zgadnąć, dlaczego zdaniem wielu to przepis na katastrofę.
Są jednak osoby, które pomimo wielu ograniczeń, decydują się na tak małą przestrzeń [Czytaj dalej…]
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }