Kontynuując wątek istotnych orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2018 r. dotyczących samowoli budowlanej, rozpoczęty wpisem 5 istotnych wyroków z 2018 r. dotyczących samowoli budowlanych (cz. 1), z perspektywy postępowań administracyjnych warto zwrócić uwagę na następujące orzeczenia.
1. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 marca 2017r. II OSK 1750/15
Wyłączenie zastosowania art. 48 Prawa Budowlanego dotyczy przypadków rozbudowy istniejącego obiektu budowlanego w ten sposób, że rozbudowa części stanowi integralną część obiektu dotychczasowego i połączona jest z nim na trwałe, a rozbiórka nadbudowy nie jest możliwa bez rozbiórki całego obiektu lub przynajmniej jego znacznej części.
Komentarz: Nakaz rozbiórki może być orzeczony do części budynku wówczas, gdy ta samowolnie wybudowana część da się wydzielić z całości obiektu bez uszczerbku dla pozostałej jego części.
Zatem art. 48 Prawa Budowlanego nie będzie miał zastosowania w sytuacji, w której nakaz rozbiórki samowolnie wybudowanej części obiektu budowlanego, może doprowadzić do konieczności rozbiórki także tej części obiektu budowlanego, która została postawiona na podstawie pozwolenia na budowę.
Dlatego też jak zaznaczył NSA nakaz rozbiórki części obiektu można wydać tylko wówczas, gdy część ta da się wydzielić bez uszczerbku dla reszty określonej całości.
W przeciwnym razie, to znaczy, gdyby się okazało, że dobudowana samowolnie część obiektu budowlanego nie jest na tyle samodzielna organy administracji powinny zastosować tryb przewidziany w art. 51 ust. 1 i 7 w zw. z art. 50 ust. 1 pkt. 1 Prawa Budowlanego.
Należy także zauważyć, że taki pogląd nie kwestionuje podstawowych rozstrzygnięć, że rozbudowa lub nadbudowa budynku została wykonana w warunkach samowoli budowlanej bez koniecznego pozwolenia na budowę, a inwestorzy nie spełnili warunków nałożonych na nich przez ustawę.
2. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 września 2017r. II OSK 3067/15
W sytuacji, gdy z uwagi na specyficzny status nieruchomości („dobro publiczne”) oraz jej nieuregulowany stan prawny, nie sposób określić podmiotu dysponującego tytułem prawnym do nieruchomości, ani jej formalnego zarządcy, to w takim przypadku należy dopuścić uczynienie adresatem decyzji nakazowej podmiotu władającego daną działką, ujawnionego w rejestrze gruntów.
Komentarz: W tym orzeczeniu Naczelny Sąd Administracyjny spróbował zdefiniować adresatów obowiązków wynikających z przepisu art. 48 Prawa Budowlanego.
Sąd jasno podkreślił, iż w przepisach art. 48 Prawa Budowlanego ustawodawca nie określił adresata ustanowionych w nim obowiązków.
W szczególności nie wskazał, iż ma to być inwestor.
Co więcej termin inwestor w ogóle nie występuję w art. 48.
Należy zatem podzielić stanowisko NSA, że potencjalnych adresatów wyżej wymienionych obowiązków należy szukać w art. 52 Prawa Budowlanego (tj.: inwestor, właściciel, zarządca obiektu budowlanego), tj. iż adresatem takowej decyzji powinien być podmiot aktualnie władający przedmiotową nieruchomością.
3. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 października 2017r. II OSK 333/16
Dokonanie zgłoszenia i brak sprzeciwu właściwego organu ma tylko takie znaczenie, że inwestorowi, który wykonał roboty objęte zgłoszeniem, nie można postawić zarzutu samowoli budowlanej, w rozumieniu art. 49 b ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tj.. Dz.U. z 2017 r. poz. 1332 ze zm.). Natomiast samo przez się nie oznacza jeszcze niedopuszczalności bądź bezprzedmiotowości prowadzenia postępowania zmierzającego do sprawdzenia, czy dana inwestycja zrealizowana na podstawie skutecznego zgłoszenia nie narusza przepisów, w tym techniczno-budowlanych, a w przypadku stwierdzenia takich naruszeń – podjęcia działań zmierzających, w miarę możliwości, do doprowadzenia inwestycji do stanu zgodnego z prawem.
Komentarz: W tym wyroku Naczelny Sąd Administracyjny odniósł się do tematu realizacji inwestycji na podstawie zgłoszenia a dopuszczalność prowadzenia postępowania sprawdzającego.
Z tego orzeczenia jednoznacznie wynika, iż dokonanie zgłoszenia i brak sprzeciwu właściwego organu nie oznacza, że organ nadzoru budowlanego nie może podjąć postępowania w celu dokonania sprawdzenia, czy inwestycja nie narusza przepisów prawa.
Wynika to wprost z art. 50 ust. 1 pkt 2 i 3 Prawa budowlanego, który ma zastosowanie także wtedy, gdy inwestycja została wykonana (art. 51 ust. 7 Prawa budowlanego).
W takim postępowaniu organ nadzoru budowlanego, w zależności od ustalonego stanu faktycznego, może stosować środki określone w art. 51 Prawa budowlanego.
Samo dokonanie zgłoszenia i nie wniesienie sprzeciwu nie powoduje, że postępowanie prowadzone przez organ nadzoru budowlanego jest bezprzedmiotowe i tym samym podlega umorzeniu z tej tylko przyczyny.
Pogląd ten jest kontynuacją wcześniejszego orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego (m.ni. w wyroku NSA z dnia 20 kwietnia 2011 roku sygn. II OSK 734/10 ).
4. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 kwietnia 2017r. II OSK 2030/15
Zgłoszenie wykonania określonych robót budowlanych i brak sprzeciwu właściwego organu wyłącza co do zasady ustalenie, że roboty te były wykonywane w warunkach uzasadniających stosowanie art. 48 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo Budowlane (Dz.U. z 2013 r. poz. 1409 ze zm.), gdyż jest to prowadzenie robót budowlanych „zgodnie z dokonanym, ale nieprawidłowym zgłoszeniem.
Komentarz: Z tego orzeczenia płynie jeden istotny wniosek dla inwestorów: nie dopuszczalne jest stosowanie procedury przewidzianej w art. 48 Prawa Budowlanego (tj. procedury legalizacyjnej wraz z opłata legalizacyjną) przez organ, w przypadku braku pozwolenia na budowę, na te roboty, które zostały wykonane zgodnie z dokonanym zgłoszeniem.
Jak podkreślił NSA nie mamy wówczas do czynienia z typową „samowola budowlana” wymagająca zastosowania art. 48 Prawa Budowlanego, gdyż zgodnie z orzeczeniem, jak i poglądami doktryny będziemy mieć wówczas do czynienia z przypadkiem, o którym mowa w art. 50 ust. 1 pkt 3 Prawa Budowlanego – prowadzenie robót budowlanych na podstawie zgłoszenia z naruszeniem art. 30 ust. 1.
5. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 stycznia 2017r. II OSK 1003/15
Projekt budowlany składa się z dwóch części: projektu zagospodarowania działki lub terenu i projektu architektoniczno-budowlanego. Ustawodawca zróżnicował zakres badania przez organ każdej z tych części projektu. Zakres badania projektu architektoniczno-budowlanego został zawężony do kwestii zgodności z wymaganiami ochrony środowiska (art. 35 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tj.. Dz.U. z 2016 r. poz. 290 ze zm.)).
Komentarz: W tym orzeczeniu Naczelny Sąd Administracyjny przypomniał że wraz z nowelizacją Prawa Budowlanego z 2003 roku uprawnienia kontrolne organu architektoniczno-budowlanego w sprawie pozwolenia na budowę zostały ograniczone wyłącznie do sprawdzenia zgodności projektu budowlanego z ustaleniami miejscowego planu albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu, a także z wymaganiami ochrony środowiska.
Organ nie jest zaś uprawniony do badania zgodności projektu architektoniczno-budowlanego z przepisami techniczno-budowlanymi lub innymi przepisami prawa, poza przepisami określającymi wymogi ochrony środowiska.
Natomiast weryfikację stosowania przepisów techniczno-budowlanych „przesunięto” do ewentualnego postępowania dyscyplinarnego wobec członka samorządu zawodowego. Bowiem podpis na oświadczeniu projektanta stanowi gwarancję, że projekt budowlany jest wykonany zgodnie z przepisami prawa.
Poza odpowiedzialnością dyscyplinarną od architekta można dochodzić roszczeń na drodze cywilnoprawnej.
To właśnie fakt tak szerokiej odpowiedzialności ma stanowić rękojmię prawidłowego wykonania projektu.
Podkreślenia wymaga fakt, iż zarówno ustawodawca, jak i orzecznictwo, co raz silniej akcentuje co raz szerszą odpowiedzialność projektanta, a nie organu, jako podmiotu dokonującego weryfikacji.
Rafał Dybka
adwokat
Photo by Gene Gallin on Unsplash
***
5 istotnych wyroków z 2018 r. dotyczących samowoli budowlanych (cz. 1)
Miniony rok obfitował w orzeczenia, które z różnych powodów można uznać za istotne dla wykładni prawa budowlanego.
Z tego powodu pokusiłem się o stworzenie listy 10 orzeczeń z 2017 roku w temacie samowoli budowlanej, które są w moim przekonaniu warte szczególnej analizy i refleksji [Czytaj dalej…]
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }